სამშენებლო მასალების საწყობად გადაქცეული კოტე აფხაზის სასახლე - ისტორიული შენობა, რომელიც ცნობილ ქართველ გენერალს და საზოგადო მოღვაწეს ეკუთვნოდა, თითქმის მთლიანად დანგრეულია. მე-17- მე-18 საუკუნეების საგვარეულო სასახლეს რამ­დე­ნი­მე წე­ლია ძარ­ცვა­ვენ და სამ­შე­ნებ­ლო მა­სა­ლე­ბი მი­აქვთ. აფხაზების სახლ-კარის ეზოში საშენი მასალა და ნარჩენები ყრია.

სასახლის ეზოში დაყრილი სამშენებლო მასალა და ნარჩენები კერძო მესაკუთრეს ეკუთვნის, რომელიც სასახლის გვერდზე ღვინის კომპანიას და სასტუმროს აშენებს. მეპატრონის თქმით, ის სახლის ეზოს აფხაზების შთამომავალთან შეთანხმებით იყენებს და არ გამორიცხავს, რომ ძეგლის ტერიტორია შეისყიდოს კიდეც. მეპატრონე უარყოფს სოფელში გავრცელებულ ინფორმაციას, რომ მშენებარე სასტუმრო ბიძინა ივანიშვილის დეიდაშვილს - უჩა მამაცაშვილს ეკუთვნის.

სა­სახ­ლე აფხა­ზის შთა­მო­მავ­ლებ­მა 2007 წელს სა­სა­მარ­თლოს ძა­ლით და­იბ­რუ­ნეს. მა­ნამ­დე, წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, შე­ნო­ბა სა­ხელ­მწი­ფო სა­კუთ­რე­ბა­ში იყო და 1946 წლი­დან 90-იან წლე­ბამ­დე იქ ბავ­შვთა სახ­ლი ფუნ­ქცი­ო­ნი­რებ­და. ძეგლის მესაკუთრე კოტე აფხაზის შთამომავალია, რომელთან კომუნიკაციასაც გურჯაანის მერიის წარმომადგენლები ამ დრომდე ვერ ახერხებენ. ადგილობრი ბიუჯეტში რესტავრაციისთვის თანხა გათვალისწინებული არ არის, თუმცა სურვილის შემთხვევაშიც, მესაკუთრის თანხმობის გარეშე, თვითმმართველობა ძეგლის მოვლა-პატრონობაზე ვერ იზრუნებს.  

ავტორი: ია გულიაშვილი.